Obyczaj Lajkonika wywodzi się z zabaw krakowskich włóczków, którzy wraz z konikiem brali udział w procesji Bożego Ciała na Zwierzyńcu. W r. 1787 biskup Józef Olechowski zabronił udziału w procesji Bożego Ciała w dziwacznych strojach. Dopiero w r. 1814 Cech Włóczków zwierzynieckich zwrócił się z prośbą do krakowskiej policji, by pozwolono na zabawy „z konikiem zwierzynieckim” po procesji w oktawę Bożego Ciała.

Według legendy, stworzonej przez Konstantego Majeranowskiego, opublikowanej w 1820 r. na łamach „Pszczółki Krakowskiej” konik zwierzyniecki wiąże się z najazdem tatarskim. Kiedy Tatarzy przybyli pod Kraków, przekazano do miasta wiadomość, że wróg dokonuje gwałtów i rabunków na przedmieściach Zwierzyńca. Tragiczna wiadomość dotarła do ludu podczas procesji Bożego Ciała. Jeden z włóczków zwierzynieckich porwał chorągiew i wraz z innymi ruszył do walki z najeźdźcą. Po opanowaniu wojsk wroga, najdzielniejszy z włóczków, ubrany w strój zabitego Tatara wjechał na koniu do miasta.