DZWON ZYGMUNTA
– największy historyczny dzwon polski. Został odlany w 1520 roku przez ludwisarza J. Behama z Norymbergi na polecenie króla Zygmunta I Starego, który zdobyte w bitwach armaty kazał przetopić na dzwon (według legendy odlano go z przetopionych mołdawskich armat, zdobytych w bitwie pod Obertynem w 1531 roku).Waży 12 ton. Wykonano go ze stopu miedzi (80%) i cyny (20%). Wydaje dźwięk dis. Jego dźwięk rozlega się z okazji największych uroczystości kościelnych i państwowych. Decyzję o biciu w dzwon podejmuje metropolita krakowski. Pod koroną dzwonu łacińska inskrypcja głosi: „Bogu Najlepszemu Największemu i Dziewicy Bogarodzicy, świętym patronom swoim, znakomity Zygmunt, król Polski, ten dzwon godny wielkości umysłu i czynów swoich kazał sporządzić Roku Pańskiego 1520”. Gdy go odlewano, nadworny poeta zerwał struny swej lutni i wrzucił do płynnego spiżu, dlatego dźwięk „Zygmunta” jest niezwykle czysty i melodyjny, jego głos ma tajemną moc – rozbija chmury i sprowadza piękną pogodę. Dotknięcie dzwonu przynosi szczęście, a pannom zapewnia szczęśliwe zamążpójście. Kto dzwon Zygmunta zniszczy, ściągnie na siebie nieszczęście.
W 1525 r. król podpisał układ z cechem cieśli krakowskich, który dawał im przywilej dzwonienia „Zygmuntem”. Układ dokładnie określał obowiązki dzwonników, ich wynagrodzenie w wysokości 1 grzywny srebra oraz kary za zaniedbania i opóźnienia. Mieli oni dzwonić „bez sprzeczki, wymówki i zaniedbania w święta opisane pod karą 12 groszy za każde zaniedbanie lub opóźnienie”. Układ precyzyjnie wyszczególniał wszystkie święta, podczas których „Zygmunt” ma dzwonić. Tak pozostało do dzisiaj. Dziś obsługują „Zygmunta” ludzie należący do 26-osobowego Bractwo Dzwonników „Zygmunta” na Wawelu.
Jan Matejko, Zawieszenie dzwonu Zygmunta na wieży katedry w r. 1521 w Krakowie (1874)
DANE TECHNICZNE DZWONU ZYGMUNTA
Wymiary:
średnica klosza – 242 cm
wysokość klosza z koroną – 241 cm
całkowita wysokość dzwonu – 460 cm
rozpiętość jarzma dębowego – 308 cm
długość serca – 220 cm
Ciężary:
klosz z brązu – 9.650 kg
dębowe jarzmo z okuciami – 2.160 kg
serce z pasem – 365 kg
pozostałe elementy – 425 kg
całkowity ciężar dzwonu – 12.600 kg
Informacje użytkowe:
napęd – 12 dzwonników
ton uderzeniowy – g (sol)
zasięg słyszalności – 30 kilometrów
KIEDY BIŁ DZWON ZYGMUNTA W 2015 ROKU
01.01. Nowy Rok – Bożej Rodzicielki 09:45
06.01. Święto Trzech Króli – Objawienia Pańskiego 09:45
29.03. Niedziela Palmowa 09:45
04.04. Wielka Sobota – Msza Rezurekcyjna 20:30
05.04. Wielkanoc – Zmartwychwstania Pańskiego 09:45
12.04. Święto Miłosierdzia Bożego 09:45
02.05. Zygmunta – Święto Patrona Dzwonu 17:15
03.05. Uroczystość Matki Bożej Królowej Polski, Dzień Konstytucji 3-go Maja 09:45
08.05. Świętego Stanisława – Patrona Katedry 17:15
10.05. Procesja Św. Stanisława 09:00
17.05. Wniebowstąpienie Pańskie 09:45
24.05. Zesłanie Ducha Świętego 09:45
04.06. Procesja Bożego Ciała 08:45
08.06. Świętej Jadwigi – Patronki Katedry 17:15
29.06. Uroczystość Piotra i Pawła 17:15
15.08. Święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny – Matki Boskiej Zielnej 09:45
28.09. Świętego Wacława – Patrona Katedry 17:15
22.10. Świętego Jana Pawła II 17:15
01.11. Wszystkich Świętych 09:45
02.11. Dzień Zaduszny 18:00
11.11. Święto Niepodległości Polski 09:45
22.11. Święto Chrystusa Króla 09:45
08.12. Święto Niepokalanego Poczęcia 16:15
24.12. Pasterka 23:45
25.12. Boże Narodzenie – Pierwszy Dzień Świąt 09:45